Μοσχοβολάει παγωτίλα

Η φωτογραφία είναι περσινή ανοιξιάτικη. Και στην Ελλάδα η άνοιξη έχει εντονότερη γεύση καλοκαιριού από κάθε άλλη χώρα. Πρόγευση αν θέλετε. Ήμουν στη Photovision και-μπορεί να βοήθησε και η φαληριώτικη παραλία-μού μύρισε το είδος εκείνο καλοκαιριού που σού σερβίρεται σαν χωνάκι παγωτό. Στη Φωτοβίζιον δεν βρήκα παγωτό αλλά καλοκαιρινή διάθεση βρήκα μπόλικη. Άλλωστε η Φωτογραφική διάθεση είναι πάντα καλοκαιρινή ακόμη και καταμεσίς του μεσοχείμωνου!

Ποτέ τη Κυριακή (…και της Αποκριάς)

Όταν με ρωτούν γιατί δεν έχω φωτογραφίες της Αποκριάς-30 ολόκληρα χρόνια φωτογράφος και δεν έχω φωτογραφίσει ποτέ την Αποκριά!-η απάντηση μου στους άσχετους είναι ότι δεν φωτογραφίζω ποτέ τη Κυριακή. Ποτέ! Ισχύει αυτό, δεν είναι ούτε ψέμματα ούτε υπεκφυγή από ενοχλητικές ερωτήσεις άσχετων. Στους σχετικούς όμως δεν δίνω τη πρώτη απάντηση-που επαναλαμβάνω: ισχύει-αλλά μια ουσιαστικότερη και πιο θεμελιωμένη στην ατομική μου πραγματικότητα. Προφανώς και θα μπορούσα να κάνω μιά εξαίρεση το χρόνο-τι διάολο! Αλλά στη πραγματικότητα ο λόγος είναι άλλος.

Είμαι συνειδητά ανθρωποκεντρικός φωτογράφος. Και στο κέντρο της ανθρωποκεντρικότητας της φωτογραφίας μου βρίσκεται το πρόσωπό του Ανθρώπου, δηλαδή ο καθρέπτης, που σημαίνει και η δίοδος αν θυμηθούμε τον Κοκτώ, ο καθρέπτης λοιπόν της ψυχής του. Της όποιας ψυχής κουβαλάει ο καθένας μας στο δρόμο. Μιά τέτοια θεμιτή πρόθεση δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί με το Καρναβάλι, τις μάσκες του και τις μεταμφιέσεις του. Εξάλλου ποτέ δεν με ενδιέφερε η λειτουργία της φωτογραφησης ενός γεγονότος-τόχω γράψει πολλές φορές εδώ ότι δεν είμαι φωτορεπόρτερ,παρόλο ότι αν πληρωθώ μπορώ να κάνω ασυναγώνιστα καλό φωτορεπορτάζ. Ούτε Εθνογραφική Φωτογραφία κάνω. Είναι πολύ ξεκαθαρισμένο αυτό μέσα μου και καμιά τύψη δεν με βασανίζει που δεν το έχω επιχειρήσει-με συστηματικό τρόπο τουλάχιστον. Έχω βέβαια φωτογραφίσει ανθρώπους με μάσκα, ακόμη και καρναβαλιστές αλλά ή σε άσχετες με το Καρναβάλι μέρες ή-αυτή είναι η περίπτωση της δεύτερης φωτογραφίας που αναρτώ: μιά Καθαρά Δευτέρα με πιτσιρικάκι που δεν τού έκανε καρδιά να αποχωριστεί την αστείων προθέσεων λαγνεία τρόμου της όντως αποτροπαϊκής μάσκας του.Στο στούντιο όμως η μάσκα μπαίνει σε μιάς άλλης τάξης λογική. Εδώ το ρεαλιστικό εκδιώκεται, φυγαδεύεται γιατί μπαίνει το στοχαστικό ποιητικό που το ελέγχεις και το κατευθύνεις προς ένα από τα πριν σκοπούμενο αποτέλεσμα, γι’αυτό και είναι τόσο ρηξικέλευθη η διαφορά της αισθητικής διατύπωσης των φωτογραφιών στο στούντιο από τη δεύτερη του δρόμου και παρόλο ότι ήδη και αυτή είναι μάλλον ατύπικη μέσα στα πλαίσια της συνηθισμένης μου εικονογραφίας στο δρόμο. Οι φωτογραφίες στο στούντιο εκπροσωπούν έναν άλλο μου εαυτό, αυτόν που προσαρμόζεται στις επιβαλλόμενες συνθήκες σκηνοθεσίας.

Καλλιτέχνης, Γραφειοκράτης, (εγκάθετος) Πολιτικός.

Η διαδοχή των ρόλων στο τίτλο του άρθρου δείχνει τη πορεία εξαχρείωσης που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος καλλιτέχνης όταν, εκμεταλλευόμενος την αναγνωρισιμότητά του, την εξαργυρώνει με οφίκια και τίτλους. Είμαι κατηγορηματικός: κανένας σοβαρός καλλιτέχνης δεν καταδέχεται να εξαχρειωθεί πολιτευόμενος και μάλιστα εγκαθιστάμενος από προσωπική εύνοια και όχι από εκλογική διαδικασία. Ή είσαι ταγμένος στη Τέχνη ή είσαι καιροσκόπος. Οι δράσεις είναι ασύμβατες μεταξύ τους. Είναι μία η κοσμοθεώρηση της ζωής όταν είσαι καλλιτέχνης και είναι εντελώς άλλη όταν είσαι πολιτικός. Είναι όμως μιά τρίτη, πολύ ελεεινότερη, όταν από την πρώτη μεταπηδάς ευκαιριακά στη δεύτερη. Οκ, μπορεί η Κονιόρδου να είναι κλάσεις αξιολογότερη μορφωτικά και πνευματικά από την ασύγκριτα άθλια από κάθε άποψη Μελίνα Μερκούρη αλλά αυτός είναι ένας παραπάνω λόγος να μην έπρεπε να έχει κάνει αυτό το απογοητευτικά φρικτό βήμα να βρίσκεται στην υπηρεσία του αθλιότερου πολιτικού που έχει αναδείξει το πολιτικό σύστημα μεταπολιτευτικά-με τους εκλογικούς νόμους και τις φόρμουλές του συστήματος αυτού έγινε πρωθυπουργός ο Τσίπρας, μη το ξεχνάμε αυτό. Προφανώς και έχει δικαίωμα να έχει οποιεσδήποτε πολιτικές και κομματικές απόψεις θέλει αλλά η ασυλία που τόσο καιρό απολάμβανε σε όλα δεν μπορεί να τη συνοδεύει και στη πολιτική της δράση.

Το μεγάλο παζάρι στο στούντιο!

Το μεγάλο και απόλυτο όνειρο μου σαν φωτογράφος στούντιο ήταν πάντα να έχω ένα παράρτημα δίπλα σ’αυτό, τόσο μεγάλο, τόσο ποικίλο και τόσο πλήρες όσο 14 μεγάλα παζάρια σαν αυτό της σημερινής φωτογραφίας, έτσι ώστε για κάθε πρόσωπο που φωτογραφίζω να έχω τα ειδικά αξεσουάρ που η έμπνευση της στιγμής-που θα την υποβοηθούσε ασφαλώς η αφάνταστη ποικιλία του παζαρίτικου παραρτήματος του στούντιο-να βρει την επιθυμητή της τελείωση και ολοκλήρωση!Αν και όχι φανατικός θαυμαστής του Ρέμπραντ, αυτή η αγάπη του για μεταμόρφωση των προσώπων που ζωγράφιζε επί το μυθικότερο και εξωτικότερο πάντα με γοήτευε γιατί αυτή η μεταμορφωτική ορμή έκρυβε μέσα της πλούσια και δημιουργικότατη φαντασία. Και όλοι ξέρουν ότι είχε μεταμορφώσει το στούντιο και το σπίτι του σε ένα αποθηκευτικό χώρο με απίστευτη ποικιλία και πλούτο αξεσουάρ που ελάχιστα θα διέφερε από ένα μεγάλο παζάρι. Με τη μόνη ίσως ουσιώδέστατη διαφορά ότι τα αποθηκευμένα αυτά εξαρτήματα ποιοτικά ήταν κλάσεις υψηλότερης ποιότητας και καλλιτεχνικής αξίας, από αυτά που βρίσκεις σε διάσημους οίκους δημοπρασίας μάλλον παρά σε ταπεινά λαϊκά παζάρια σαν αυτό της φωτογραφίας της σημερινής ανάρτησης. Εξάλλου αυτή η τρέλα και η αγάπη του γι’αυτά συνέβαλε κι αυτή καθοριστικά στη πτώχευση του και στα ταπεινωτικά από άποψη οικονομική και κοινωνική γεράματα του.

Η κινητήρια δύναμη του Πολιτισμού

Κατασταλλαγμένος και απολύτως ακομπλεξάριστος απέναντι στο πλούτο και σίγουρα απαλλαγμένος από τα αρρωστημένα ιδεολογήματα που κατατυράννησαν και τη δική μου γενιά και-πώς θα μπορούσα να το αποφύγω;-ακόμη και μένα τον ίδιο, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η αληθινή γενεσιουργός αιτία του Πολιτισμού είναι το Δημιουργικό, το Παραγωγικό Κεφάλαιο. Αυτό κινεί την Επιστήμη και τις κατακτήσεις της. Αυτό βρίσκει λύσεις για βιωτικές ανάγκες μας. Και στο τέλος-τέλος, αυτό επενδύει στο όχι ιδιαίτερα προσοδοφόρο είδος εκείνο πολιτισμού που οι πιο πολλοί ξέρουμε σαν Τέχνη. Αν δεν υπήρχαν οι Μέδικοι στη Φλωρεντία ποια θέση στο χάρτη του Πολιτισμού θα είχε η λουλουδόπολη της Τοσκάνης; Με τα φράγκα του Σίνα έχουμε Ακαδημία στην Αθήνα. Με του Βαλλιάνου τα λεφτά και του Νιάρχου το κληροδότημα έχουμε παλιά και νένα Βιβλιοθήκη. Με το Σούτσο, το Ροδοκανάκη, το Κουτλίδη έχουμε Εθνική Πινακοθήκη. Με το Χρήστο Λαμπράκη έχουμε Μέγαρο Μουσικής. Με τον Εμμανουήλ Μπενάκη-η φωτογραφία της ανάρτησης από ένα εντυπωσιακό ακραιφνώς ελληνικό πορτραίτο του-δυστυχώς δεν θυμάμαι το δημιουργό αυτού του υπέροχου και τόσο πρωτότυπου έργου!-έχουμε τις σπουδαίες συλλογές Μπενάκη διάσπαρτες σε διάφορα κτήρια στην Αθήνα. Και πόσους παραλείπω αλήθεια;

Από το λαό της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρωσίας πεσκέσι του Στάλιν στον κεφαλαιοκράτη μεγαλοπετρελαιά Γκιουλπεκιάν που το δώρισε με τη σειρά του στο λαό της Πορτογαλίας! Σχιζοφρενικός σοσιαλισμός!

 

Την εποχή του Σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση και παρόλες τις μεγαλόστομες διακηρύξεις για προστασία των καλλιτεχνικών θησαυρών του λαού, ο Στάλιν άνοιξε μπίζνα και ξεπουλούσε ΜΑΖΙΚΑ ανεπίληπτης ομορφιάς αριστουργήματα των μεγαλύτερων δημιουργών της Παγκόσμιας Τέχνης(Jan van Eyck, Rubens, Rembrandt, Tiziano, Raphael, Botticelli, Perugino, Frans Hals, Watteau, Poussin, Claude Lorrain, Houdon, Chardin, Boucher, Veronese, Giambattista Tiepolo, Bellotto και δεκάδες άλλα ων ουκ έστιν αριθμός!). Τα έργα αυτά του Ρώσικου λαού κατέληξαν τελικά να γίνουν κτήματα άλλων λαών αγορασμένα από ιδιώτες κεφαλαιοκράτες και προσφερμένα από αυτούς στα κρατικά μουσεία των χωρών τους. Τα λόγια από τη μια, ο κλούβιος βερμπαλισμός της προγραμματικής μεγαλοστομίας και τα έργα απ’την άλλη. Με το τέλος του Σοσιαλιστικού καθεστώτος στη Σοβιετική Ένωση το Ερμιτάζ είχε πια καταντήσει η σκιά του ένδοξου εαυτού του και που δεν κατάφεραν να το σώσουν η ένταξη σ’αυτό των αριστουργημάτων των συλλογών του Σούκιν και Μοροζόφ που έτσι κι αλλιώς σκόπευαν και αυτοί οι μεγιστάνες να τα δωρήσουν στον ρωσικό λαό. Στο ίδιο ακριβώς διάστημα τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μουσεία πολλαπλασίασαν καιαριθμητικά και ποιοτικά τις συλλογές τους και κατάφεραν να ξεπεράσουν το θρυλικό Ερμιτάζ που ουσιαστικά υπάρχει σαν όνομα κύρους χάρις στο μυθικό παρελθόν του και πολύ λιγότερο στο αισθητά φτωχότερο και απογυμνωμένο από μοναδικά αριστουργήματα παρόν του-άντε να ξαναβρεί Jan van Eyck  ή τη Madonna Alba του Ραφαήλ!

Raphael: Madonna Alba. Κάποτε στις Συλλογές του Ρώσικου Μουσείου Ερμιτάζ. Πουλήθηκε επί Στάλιν για να καταλήξει, δώρο από τον Andrew Mellon, στην Washington National Gallery of Art, σαν ο σημαντικότερος πίνακας του Ραφαήλ σε ολόκληρη την Αμερικανική Ήπειρο.

 

Την κρείττω τα φωτογράμματα δείξει

Μού ζητήθηκε από κάποιους στους οποίους υπέβαλα μια εργασία μου μιά φωτογραφία του προσώπου μου. Τους απάντησα πως ούτε έχω-σας διαβεβαιώ είναι αλήθεια αυτό-αλλά και αν είχα δε θα έδινα. Σαν άνθρωπος που υπηρετώ το ωραίο ψέμα της αληθοφάνειας της Φωτογραφίας-τους είπα- ξέρω πολύ καλά πόσο ανόητο είναι να νομίζεις ότι μια φωτογραφία θα δείξει ή πολύ περισσότερο θα αποδείξει πράγματα για το καθένα μας.

Οι άνθρωποι επανήλθαν στο αίτημα τους, επιμένοντας, σώνει και καλά, να τους στείλω μια φωτογραφία. Τους έστειλα αυτή που αναρτώ σήμερα-νομίζω ότι την έχω ξαναδημοσιεύσει σ’αυτό εδώ το μπλογκ. Διαμαρτύρηθηκαν ότι δεν τους βοηθάω. Και τότε τους απάντησα ότι αυτή η εικόνα, που την αποκαλώ αυτοπροσωπογραφία μου, λέει πολλά και μόνο ελάχιστα υστερεί από όσα λέει το σύνολο του έργου μου στο οποίο κανονικά θα πρέπει ψάξουν να με βρουν όσοι τυχόν δείχνουν το ανόητο και ανούσιο ενδιαφέρον σώνει και καλά να με μάθουν(πτωχαλαζονεία καλλιτέχνου!).

Working Title/Artist: Erasmus of Rotterdam Department: Drawings & Prints Culture/Period/Location: HB/TOA Date Code: Working Date: 1526 MMA Digital Photo #: DP102202.tif

Τότε θυμήθηκα τον Έρασμο, το μεγάλο αναγεννησιακό διανοούμενο, που δυσαρεστημένος-άδικα, πολύ άδικα!-από το ασύγκριτο πορτραίτο που τού έκανε ο Dürer, φρόντισε να μπει στην επιφάνεια του προσωπογραφικού χαρακτικού, σαν κομψή νύξη δυσαρέσκειας, μιά φράση-επιφύλαξη που παρέπεμπε στην ουσία της προσωπικότητας του: τα ίδια τα συγγράμματα του δηλαδή. “Την κρείττω τα συγγράμματα δείξει”, που σημαίνει: τη καλή μου εικόνα  τα συγγράμματα μου τη δείχνουν-αυτό είναι το μότο του περιώνυμου χαρακτικού του μεγάλου γερμανού καλλιτέχνη-(ερίζεται ποιος τελικά είναι ο υπεύθυνος της ένταξης αυτού του μότο στο χαρακτικό: ο ίδιος ο Έρασμος-που είναι και το πιθανότερο αφού είναι αυτός η αυθεντία στη γνώση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ή ο Ντύρερ, που όμως σαν εικονοποιός και μάλιστα πολύ συνειδητοποιημένος, ειδικά στη παρουσίαση του εαυτού του-μέχρι την εμφάνιση του Ρέμπραντ, είναι ο μεγάλος καλλιτέχνης με τις περισσότερες αυτοπροσωπογραφίες!-είναι λογικό να έδινε μεγάλη βάση στην αναπαράσταση ενός προσώπου με τη τέχνη του). Το πορτραίτο του Έρασμου είναι ένα ασύγκριτο εμβληματικό έργο που με σπάνια πυκνότητα συνοψίζει ολόκληρη την Αναγέννηση και κατ’αυτή την έννοια ο Έρασμος υπήρξε και άτοπος στη κρίση του γι’αυτό το σπουδαίο επίτευγμα και αποδείχτηκε ελάχιστα διαισθητικός και προνοητικός.Προφανώς ο απίστευτα επικοινωνιακός Ντύρερ θα με σιχτίριζε γι’αυτή τη συστηματική άρνηση μου να παρουσιάζω τον αγοραφοβικό εαυτό μου. Είχε τόση αυτοπεποίθηση ώστε να παρουσιάζει τον αντίστοιχο δικό του εαυτό-τόσο αμίμητα ιδιοσυγκρασιακό καμιά φορά!- ακόμη και σαν μετενσάρκωση του ίδιου του Χριστού ή, όχι σπάνια, ακόμη και σαν ευάλωτο από την αρρώστια και τα πρώτα σημάδια του επικείμενου θανάτου του ερωτήματα.‘Ολα αυτά τι αποδεικνύουν; -γιατί η απαράμιλλη τέχνη του Ντύρερ προφανώς δεν είναι εξαρτημένη από επικοινωνιακά ρηχά παιχνίδια-ότι ή την έχεις την επικοινωνία μέσα σου ή δεν την έχεις και ότι οποιαδήποτε παραπομπή σε “ουσιαστικά” επιχειρήματα του τύπου “Ψάξτε την ουσία μου αλλού” ή “Την κρείττω τα συγγράμματα-εγώ σαν φωτογράφος τα μετέτρεψα σε φωτογράμματα!-δείξει” είναι υπεκφυγές αγοραφοβικές και ενδεχομένως ανασφάλειες που χρήζουν-μπορεί και επείγουσας!- ψυχαναλυτικής έρευνας.

Η συνείδηση του πορτραίτου

Προφανώς και είναι διαφορετικά! Αλλιώς είναι να ποζάρεις για ένα ζωγράφο-ακόμη και τον ανηλεότερα ρεαλιστή!-και εντελώς διαφορετικά για ένα φωτογράφο-ειδικά τον αποκρουστικότερα ανίκανο και αναίσθητο-(έχει πολλούς τέτοιους το επάγγελμα, περισσότερους από όσους μπορεί να φανταστεί και η πιο κακοπροαίρετη φαντασία σας που εύκολα αποδεικνύεται ανεπαρκής σαν τέτοιαμ σαν κακοπροαίρετη).

Στη ζωγραφική-και στις παραλλαγές της όπως κατ’οικονομία πρέπει να θεωρήσουμε τους καρικατουρίστες-πάντα θα υπάρχει ένα όριο ρεαλισμού που ποτέ κανένας δεν θα το φτάσει όταν συγκριθεί με την ανελέητο ακριβολόγο νατουραλισμό της φωτογραφικής μηχανής που από μόνη της μπορεί να υπερκεράσει τις όποιες δυνατότητες του συμβατικού φωτογράφου-(πρέπει νάναι πολύ μάγκας ο φωτογράφος για να εξευγενίζει μια ψυχή φωτογραφούμενη χωρίς τη προσφυγή σε ψηφιακά ή όχι εργαλεία εξιδανίκευσης). Στο ζωγράφο, αν δεν είναι η πνευματική, τεχνική και ηθική του συγκρότηση να κοντρολάρει τις όποιες εξεζητημένα ακραίες νατουραλιστικές του τάσεις, τότε σίγουρα θα είναι το όριο της όποιας σχεδιαστικής και ζωγραφικής του δεινότητας, που εκ των πραγμάτων ΠΟΤΕ΄δεν θα μπορέσει να ανταγωνιστεί, ακόμη και αν το θέλει-σπάνιο πια αυτό, βέβαια-το μηχανικό τρόπο της φωτογραφικής μηχανής και του χειριστή της φωτογράφου.

Μπορείς λοιπόν όταν ποζάρεις στο ζωγράφο να είσαι όσο χαλαρός θέλεις-που σημαίνει άφοβος, καθότι άτρωτος από το μάτι και το χέρι του ζωγράφου. Αντίθετα απέναντι στην αδιάκριτη φωτογραφική μηχανή, που εκτός των άλλων μπορεί να είναι και ψυχικά αναίσθητη και ηθικά αδίστακτη, ιδίως σαν επέκταση της όποιας αχρειότητας ή της ανικανότητας του χειριστή της αν συμβαίνει να είναι τέτοιος, η καχυποψία είναι φίδι που πάντα θα ζώνει αυτόν που στέκεται απέναντο στη κάμερα. Άλλωστε πόσοι φωτογράφοι μπορούν πραγματικά να εγγυηθούν ήθος και ικανότητα συνδυασμένα;

Μπορεί λοιπόν κάποιος να συμπεράνει, χωρίς να είναι ακραία αυθαίρετος στο συλλογισμό του, ότι από τη ψυχική διάθεση του μοντέλου, μπορείς να καταλάβεις αν ποζάρει για ζωγράφο ή για φωτογράφο. Οι χαλαρότερες εκδοχές σίγουρα παραπέμπουν σε ζωγράφο απέναντι στο μοντέλο.Κατά κανόνα τουλάχιστον. Γιατί σίγουρα υπάρχουν οι εξαιρέσεις ένθεν κακείθεν.

Με όρους Λούβρου

Με τη Φωτογραφία η αληθινά μεγάλη τέχνη του πορτραίτου όχι μόνο εκλαϊκεύτηκε αλλά και με την ενσωματωμένη δυναμική της τεχνικά πειστικής καταγραφής περιέργως λυτρώθηκε από το άγχος της επίτευξης της-της καταγραφής. Άγχος πάνω στο οποίο καταναλώνονταν πολλές θερμίδες ψυχισμού και πνευματικότητας. Έφτασε σε τέτοιο υψηλό βαθμό ελευθερίας αυτή η λύτρωση ώστε και η ίδια η Φωτογραφία να αποτολμά την άρνηση της ρεαλιστικής καταγραφής.

Όχι, εγώ σε μιά τέτοια λογική αρνούμαι να μπω. Το μοτίβο της ρεαλιστικής καταγραφής δεν πρόκειται να το αρνηθώ ποτέ στη τέχνη μου ακόμη και αν με διακρίνει μια τάση αφαίρεσης και οικονομίας στην εικονοποιία μου. Είναι ουσιώδες, τουλάχιστον στη φωτογραφία, να πρέπει να μπορεί να αναγνωρίζεται το υποκείμενο της φωτογράφισης όταν ακριβώς αυτός είναι και το αντικείμενο της εργασίας. 

Το πορτραίτο είναι ίσως η πιο στοχαστική εκδοχή φωτογραφίας που μπορεί να νοηθεί. Δεν νοείται λογική στιγμιότυπου στη φωτογραφία πορτραίτου. Δεν μπορείς να αφήσεις στη τύχη να διαχειριστεί αυτό που εσύ οφείλεις να κάνεις με σύνεση, με περίσκεψη. Το πορτραίτο είναι η αγιογραφικότερη στιγμή στη ζωή ενός φωτογράφου. Αγιογραφικότερη με την έννοια ότι ταπεινώνεσαι μέσα στη σκέψη της δημιουργίας που επίκειται, όπως ακριβώς ένας αγιογράφος, πριν την αγιογράφηση προσεύχεται και προσεύχεται όχι κατ’ανάγκη για έμπνευση όσο για προσέγγιση στο μυστήριο που πρόκειται να εικονογραφήσει.

Ποτέ δεν επιτρέπεται σε ένα φωτογράφο να κάνει τα πορτραίτα του στα κουτουρού. Μια ψυχή σού παραδίνεται-έστω προσωρινά, για όσο διαρκεί η φωτογράφιση-με την υποχρέωση σου να την επιστρέψεις πολλαπλασιασμένη σε κύρος, ενάργεια βλέμματος και ζωής και φυσικά διάρκειας. Το μοτίβο μου-το έχω γράψει πολλές φορές εδώ μέσα-είναι ένα: να σκέφτεσαι με όρους Λούβρου, δηλαδή σαν να είναι οι φωτογραφίες σου να κρεμαστούν στους τοίχους του Λούβρου!

Υ.Γ. Το πρόσωπο των σημερινών φωτογραφιών το γνωρίζω ελάχιστα και ουσιαστικά μετά τη φωτογράφιση, που πρέπει να έγινε κάπου στο μακρινότατο 1992 ή 1993, δεν το έχω ξαναδεί πια. Θυμάμαι πολύ καλά ότι δούλευε στο Πολυτεχνείο-στο γραφείο του εκεί έγινε η φωτογράφιση καθώς και στο πάρκινγκ του ιδρύματος. Αγαπούσε πολύ φωτογραφία στην οποία επιδιδόταν μάλιστα συστηματικά και με αξιόλογες επιδόσεις.

Ακατάλληλο δι’ανηλίκους

Από πορνογραφία στο διαδίκτυο άλλο τίποτα. Και ελεύθερη όσο καμιά ελευθερία δεν υπήρξε ποτέ πριν, πουθενά και για κανέναν τόση. Αλλά όπως πάντα συμβαίνει με τους ακόλαστους, πάντα θα περισσεύει η υποκρισία και η τύφλα και μάλιστα εκεί που δεν θα μπορούσες να το περιμένεις ποτέ.

Τις προάλλες ανάρτησα σε φωτογραφική ιστοσελίδα αυτό το πορτραίτο. Μιά από τις πιο ντυμένες φωτογραφίες ολόκληρης της ζωής μου, παρόλο ότι δεν έχω διακριθεί για τις επιδόσεις μου στη γυμνογραφία-βασικά δεν το κυνήγησα το σπορ του γυμνού, γιατί-δεν ντρέπομαι να το πω-δεν ένοιωθα εγώ ο ίδιος ποτέ πολύ βολικά με το όλο παιχνίδι της γυμνής φωτογράφισης. Εν πάση περιπτώσει  η φωτογραφία δείχνει εξόφθαλμα αν είναι να χαρακτηριστεί ή όχι ακατάλληλη για ελεύθερη πρόσβαση και προφανώς μόνο τέτοια δεν είναι. Όμως αλλιώς τη διαβάζουν τα σκάνερ των ιστοσελίδων που δέχονται φωτογραφικό υλικό. Μού την απέρριπταν συνεχώς επειδή δεν χαρακτήριζα το περιεχόμενο της ακατάλληλο!(αν το χαρακτήριζα θα την δέχονταν!).

Το κορίτσι της φωτογραφίας σε όλη τη φωτογράφιση δεν εξέπεμψε ούτε μια στιγμή ερωτισμό ούτε με την έκφραση της ούτε με τη στάση της ούτε φυσικά με το γδυμένο της ντύσιμο. Τί διάολο ήταν αυτό που ενοχλούσε το πουριτανικό όπως αποδείχτηκε τελικά σάιτ; Μια υπόθεση κάνω αλλά τράβα γύρευε αν είναι τελικά βάσιμη κι αυτή: το κορίτσι, αν και γερμανίδα παγοκολώνα, είχε ένα καθόλου αμελητέο κορμί, που όμως η προτεσταντική της ιδιοσυγκρασία δεν τής επέτρεπε να τού αναδεικνύει τις αναντίρρητες αρετές του. Όμως είναι στη φύση ενός ωραίου σώματος να φανεί ακόμη και ερήμην των προθέσεων του κατόχου του και διαχειριστή του. Και έτσι αυτό που το επιφυλακτικό, παγερό πρόσωπο προσπαθούσε να προστατεύσει από την αδιακρισία του βλέμματος, ερχόταν να το αναδείξει με απρόβλεπτη ευγλωττία το ίδιο το ρούχο-ασπίδα που το κάλυπτε: η απίστευτη πλαστικότητα του  στητού μετεφηβικού στήθους φαίνεται πως τρέλανε και σόκαρε τον αυτόματο πιλότο του σάιτ που τάπαιξε διαβάζοντας τη φωτογραφία όπως περίπου οι  ακτίνες Χ!

Λίγο χρώμα, κύριος!

Γελάω γιατί συνειδητοποιώ ότι πέρασε μιά ολόκληρη εβδομάδα και ενώ ανάρτησα μερικές δεκάδες φωτογραφίες, δεν υπάρχει ανάμεσα τους ούτε μία έγχρωμη! Και να σκεφτείτε ότι η τελευταία έγχρωμη είχε ένα κάπως μαύρο θέμα!(εδώ). Όμως εγώ δεν είμαι φωτογράφος που σνομπάρω ή απαξιώ το έγχρωμο. Αντίθετα θα έλεγα. Το σέβομαι και το τιμώ και όταν ασχολούμαι μ’αυτό πάντα προσπαθώ να δώσω το καλύτερο εαυτό μου για να το δικαιώσω σαν επιλογή της αναγκαιότητας της συγκεκριμένης στιγμής. Μπορεί να αγαπώ και να προτιμώ το ασπρόμαυρο αλλά πιστεύω ότι σε τίποτα δεν υστερούν οι έγχρωμες φωτογραφίες μου από τις ασπρόμαυρες.

Πουθενά αυτό που περιγράφω πιο πάνω δεν γίνεται πιο παραστατικό παρά όταν ακριβώς επιλέγοντας το έγχρωμο, σκηνοθετώ και φυσικά διαλέγω με τη δέουσα σοβαρότητα και αυστηρότητα τους χρωματισμούς. Στη περίπτωση της κάπως ατύπικης για μένα φωτογράφισης από τη βραχύβια ενασχόληση μου με τη φωτογράφιση μοντέλων, τα χρώματα θα αναγκαστώ να τα διαλέξω από το υλικό που θα μού προμηθεύσει το πρακτορείο ή το ίδιο το μοντέλο. Ευτυχώς ο άντρας της φωτογραφίας ήταν από τα ελάχιστα μοντέλα που μού έφερε μια σχετική ποικιλία ρούχων-δυστυχώς καθόλου αξεσουάρ!-με τα οποία μπορούσα έτσι να “κάνω παιχνίδι”. Φάνταζαν λίγο εκκεντρικά τα ρούχα του-τουλάχιστον για το ενδυματολογικό γούστο μου, που είναι πάντα των αυστηρών μονοχρωματισμών-και άρα ο συνδυασμός τους δυνητικά κομματάκι ριψοκίνδυνος. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το πουκάμισο που τού έχω δέσει γύρω απ’τη μέση ήταν διπλής όψης, πράγμα που τελικά το εκμεταλλεύτηκα και το έδειξα στη σωστή δοσολογία, έτσι όμως που να μη γίνει και πολύ κραυγαλέο. Το συνολικό σετάρισμα και το στάιλινγκ ήταν, όπως πάντα άλλωστε σε κάθε φωτογράφιση, δικό μου-δεν χρησιμοποίησα ΠΟΤΕ΄στυλίστα στις φωτογραφίσεις μου. Στη πραγματικότητα αυτός ήταν όρος για να γίνει η συνεργασία με το εκάστοτε πρακτορείο.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στον κύριο δεν άρεσε η φωτογράφιση ούτε γενικά ούτε πολύ ειδικότερα αυτή η φωτογραφία και αρνήθηκε να με πληρώσει τα φραγκοδίφραγκα που είχαμε συμφωνήσει. Κι όμως! Όσοι άνθρωποι είδαν την εικόνα την επαίνεσαν ενθουσιαστικά.

Ήταν το τελευταίο μοντέλο που φωτογράφισα. Δέκα μέρες μετά έκλεισα το στούντιο. Η κρίση μαίνονταν και σοβούσε βαριά και η μυρωδιά των δακρυγόνων που έπεφταν βροχηδόν στη “Πλατεία” είχε φτάσει ως το στούντιο στους Αμπελόκηπους.