Ικεσία στη Παρθένα

Άλλη ανάρτηση ήθελα να κάνω σήμερα αλλά με πήραν απ’το πρωί οι δρόμοι και τελικά, ξεχαρβαλωμένος καθώς είμαι τώρα, δεν μπορώ να σκεφθώ τίποτα ούτε για να ψάξω υλικό και να το επεξεργαστώ ούτε πολύ περισσότερο να κάτσω να γράψω. Διεκπεραιώνω λοιπόν την υποχρέωση της σημερινής μέρας με μια δευτεράντζα φωτογραφία-αν ο πρωταγωνιστής “τόχε” θα μπορούσε να βγει με πολύ περισσότερο χιούμορ. Πασαλείμματα!

Ο Πλούτος των Εθνών…και οι σπατάλες τους

Τον τίτλο της σημερινής ανάρτησης νομίζω ότι τον έχω ξαναχρησιμοποιήσει σε άλλη, αρκετά παλιότερη, γι’αυτό και βάζω το νούμερο δίπλα. Επίσης, αν θυμάμαι καλά, η θεματική είναι συναφής, δηλαδή και η ιδεολογική της αφετηρία, που σκοπό είχε να εικονογραφήσει μιά θεώρηση για την αντίληψη της οικονομίας αλλά και τα υλικά που χρησιμοποίησα για την πραγμάτωση της ιδέας.

Θυμάμαι ότι είχα βρει σε ένα κινέζικο μαγαζί, σε κάποια πάροδο της Αιόλου, ψεύτικα, νομίζω πλαστικά ήταν ούτε καν γυάλινα, διαμάντια, διαφόρων διαστάσεων. Είχα αγοράσει αρκετά από αυτά ακριβώς για μια τέτοια εικόνα αρχικά και μετά ό,τι άλλο προκύψει στη πορεία-(στην ίδια την εικόνα έχω δώσει τον τίτλο “Αφθονία”). Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη του είδους και προφανώς η χειρότερη. Το πρόβλημα της είναι ασφαλώς ο φωτισμός, που ενώ για ένα πορτραίτο μού έφτανε και μού περίσσευε, για τέτοιου είδους περίπλοκες εικόνες, ασφαλώς και δεν επαρκούσε. Πρώτα απόλα χρειαζόταν περισσότερο σποτάκια μάλλον-δέστε το κακοφωτισμένο μεγάλο διαμάντι δεξιά στο πρώτο πλάνο. Όταν έβαζα το κανονικό φλας ισοπέδωνε τη δραματική διάθεση που ήθελα να πετύχω με τον πλάγιο φωτισμό, ακόμη και αν μείωνα στο κατώτατο όριο της την ποσότητα του φωτός-το σποτάκι εδώ θα ήταν μια ιδανική λύση, σποτάκι που όμως τότε δεν το είχα. Ίσως με ανακλαστήρες να γινόταν πιο καλή δουλειά. Σίγουρα ήθελε περισσότερη σκέψη και οργάνωση για να έχει ένα ευανάγνωστο αποτέλεσμα. Στις επόμενες λήψεις με το θέμα αυτά τα διαμάντια,έκανα τις εικόνες πιο λιτές, πιο οικονομικές-χρησιμοποίησα πολύ πιο λίγα-στις πιο καλές εικόνες, περιορίστηκα σε ένα μόνο! Το ιδεολογικό σκεπτικό της ήταν να δείξω ότι ο πλούτος των εθνών-τίτλος παρμένος από το διάσημο και εμβληματικό έργο του Άνταμ Σμιθ-ήταν μια υπόθεση σκληρής εργασίας-τα διαμάντια εξορύσσονται με τους πιο απάνθρωπους όρους εργασίας-κληρονομημένης και άρα συσσωρευμένης οικονομικής και άλλης δύναμης και φυσικά-τι άλλο;-τζόγου!. Η παρδαλή χτένα-που την αγόρασα από το ίδιο κινέζικο μαγαζί, μπήκε από σουρεαλιστική διάθεση και για να προσθέσει λίγο επιπλέον από το χαρτί της τράπουλας χρώμα στην κατά τα άλλα αρκετά σκούρα εικόνα. Τόχουμε ξαναγράψει πολλές φορές: αυτές οι νεκρές φύσεις στο στούντιο έγιναν χωρίς καμιά καλλιτεχνική φιλοδοξία. Ήταν κάτι σαν πασατέμπος, στις ατέλειωτες ώρες αναμονής μέχρι να φανεί ο επόμενος πελάτης για φωτογράφιση. Ο συνήθης χρόνος που αφιέρωνα ήταν από ένα ημίωρο μέχρι δύο ώρες το πολύ. Αν και δεν θυμάμαι πόσο χρόνο ξόδεψα γι’αυτή τη φωτογραφία, κρίνοντας από το μάλλον πολύ κακό αποτέλεσμα, λογικά δεν πρέπει να κράτησε πολύ αυτή η φωτογράφιση. (UPDATE) Μόλις τώρα βρήκα στο αρχείο αυτή τη φωτό που μπορεί άνετα να συνδυαστεί με την πρώτη της αρχικής ανάρτησης. Αυτό μοιραία με οδηγεί στο να αναθεωρήσω κάπως τον αρχικό τίτλο, που ήταν το πρώτο σκέλος του τωρινού.

Όταν αργεί το λεωφορείο

Όταν σαν πρώτη ύλη της φωτογραφίας σου έχεις ενθουσιώδη και εκδηλωτικά παιδιά, ποιο ρόλο κράχτη μπορεί πια να παίξει ο αδέξιος απέναντί τους γραπτός λόγος;

Vermeer: η Συνείδηση του Φακού

“Το μάθημα Μουσικής”, ασυζητητί το πιο “φωτογραφικό” έργο του Βέρμεερ.(@Royal Collection, Buckingham palace). Σχεδόν όλες οι έρευνες για τον “φωτογραφικό” Βέρμεερ, βασίστηκαν σ’αυτό το εμβληματικό έργο.

Ότι ο Βέρμεερ είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση στη κοινότητα των καλλιτεχνών που ξέρουμε σαν ζωγράφους είναι πια ένας κοινός τόπος. Λιγομίλητος, οικονομικός, μεθοδικός, ακριβολόγος, διακριτικός είναι τόσο ξεχωριστός και από τους σύγχρονους του αλλά και από προγενέστερους και μεταγενέστερους, ώστε βάσιμα να μιλάμε για έναν ανάδελφο στους αιώνες καλλιτέχνη, χωρίς προγόνους και χωρίς επιγόνους. Μια μοναδική περίπτωση, που εμπνέει σεβασμό με το μικρό  αριθμητικά αλλά τεράστιο σε σημασία και δύναμη πειθούς έργο του.

Έτσι κι αλλιώς οι ζωγράφοι είναι οι προπάτορες των φωτογράφων και σαν τέτοιοι έχουν από καιρό σε καιρό τη θέση τους σε ένα φωτογραφικό μπλογκ αλλά η περίπτωση του Βέρμεερ είναι τόσο ιδιαίτερη σε σχέση με τη φωτογραφία λόγω της βάσιμα εικαζόμενης χρήσης εκ μέρους του της camera obscura, ώστε μια ανάρτηση γι’αυτόν να μοιάζει και τελικά να είναι επιβεβλημένη.

Πότε, με ποια μορφή, πώς και πού-μέσα στο στούντιο; στο ύπαιθρο;-αλλά και σε ποιες περιπτώσεις έχει χρησιμοποιήσει camera obscura ο Βέρμεερ, δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμη. Η “Σφίγγα του Ντελφτ” συνεχίζει να ταλαιπωρεί με το μυστήριο του τους φίλους και οπαδούς του

Τρανταχτές αποδείξεις ότι έκανε χρήση της camera obscura σε οποιαδήποτε εκδοχή της, σαν εργαλείο φορητό ή σαν κάποιου είδους κουβούκλιο στο οποίο να μπαίνει ο ζωγράφος και εκεί μέσα να  ιχνογραφεί την όποια προβαλλόμενη εικόνα, δεν υπάρχουν. Όμως όλα τα έργα του που έχουν ηθογραφικό χαρακτήρα-με την εξαίρεση του χρονολογικά πρώτου, που είναι η “Προαγωγός” της Πινακοθήκης της Δρέσδης- όπως και τα δύο συναρπαστικά αστικά τοπία του-το ένα είναι σκηνή δρόμου!-είναι τόσο σχολαστικά και τόσο πειστικά στην αναπαράσταση του χώρου, ώστε να δίνουν την εντύπωση κάποιου είδους μηχανικής συνέργειας, που ουσιαστικά είναι πιστή αναπαραγωγή σε δύο διαστάσεις ενός πραγματικού, υπαρκτού χώρου. Αλλά όχι μόνο αυτό. Δεν είναι δηλαδή μόνο ο σχεδιασμός που κινεί αυτή τη σκέψη. Είναι και η εντελώς νατουραλιστική αναπαράσταση του φωτός, που δεν έχει το όμοιο του σε κανέναν άλλο ζωγράφο όχι μόνο εκείνης της περιόδου αλλά και καμιάς άλλης επόμενης, ακόμη και όταν το παράδειγμα του Βέρμεερ έγινε πια γνωστό και άρα μπορούσε να έχει οπαδούς και μιμητές.

Από όλα του τα ηθογραφικά θέματα, η “Προαγωγός” της Δρέσδης είναι όχι μόνο το πιο συμβατικό αλλά και το ασυζητητί λιγότερο έως καθόλου, “φωτογραφικό”. (@ Dresden Gemaldegallerie)

Είναι γεγονός ότι η θέαση των σοφιστικέ έργων του δημιουργεί την αίσθηση ότι κάτι συμβαίνει εδώ, κάτι διαφορετικό, κάποιου είδους ιδιαίτερο παιχνίδι υπάρχει και γι’αυτό εκπέμπεται αυτή η τόσο ιδιαίτερη και ξεχωριστή αύρα από τα έργα του που δίνουν μιάν εντελώς πρωτόγνωρη αντίληψη, πέρα από τα τετριμμένα και συμβατικά και αναμενόμενα ακόμη και της καλύτερης ζωγραφικής. Ο Βέρμεερ έζησε και έδρασε στην Ολλανδία του 17ου αιώνα, που είναι ο Χρυσός Αιώνας της Τέχνης της. Τα μεγαλύτερα μυαλά της Ολλανδικής Τέχνης -και είχε τόσα πολλά  από αυτά!-έδωσαν ο καθένας ρηξικέλευθες εκδοχές του ρεαλισμού που όμως πάντα συνόρευαν με κάποια εκφραστική, μικρότερη ή μεγαλύτερη, παραφορά, συμβατή με το υποκειμενικό βλέμμα και την θεμιτή ιδιοσυγκρασία του κάθε ζωγράφου. Ο Ρέμπραντ και ο Φρανς Χαλς είναι τα πιο γνωστά και πρόσφορα τέτοια παραδείγματα. Από την άλλη, οι μικρότερης εμβέλειας καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν με την ηθογραφία και που τεχνικά ήταν εξίσου ασυναγώνιστοι με τους μεγάλους δασκάλους, μπορεί να επιδίδονταν στην αναπαράσταση της λεπτομέρειας με φωτογραφική ακρίβεια αλλά κανείς δεν σκέφτηκε να αποδώσει σ’αυτούς κάποιο χαρακτηρισμό που να προσιδιάζει στη τέχνη της φωτογραφίας. Η αίσθηση ότι είναι έργα ζωγραφικής δεν αμφισβητείται. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τους τοπιογράφους ή τους ζωγράφους νεκρών φύσεων, που η διάθεση τους για φωτογραφική αναπαραγωγή των αναπαριστώμενων θεμάτων σε καμιά περίπτωση δεν μας οδηγεί να τα αντιληφθούμε σαν φωτογραφικά. Στον Βέρμεερ αυτή η αίσθηση υπάρχει και μένει πεισματικά, παρόλες τις αναμφισβήτητες αρετές του σαν ζωγράφος και σαν σπουδαίος αν και αντισυμβατικός για την εποχή του, κολορίστας.

Willem Claesz Heda: το κυνήγι της φωτορεαλιστικής αναπαράστασης; Ναι αλλά σε καμιά περίπτωση δεν δίνεται η αίσθηση καμιάς φωτογραφικότητας. Καθαρή, πούρα ζωγραφική.(@Rijksmusem ,Amsterdam)

Ακόμη και η μεθοδική, σχολαστική χρήση των κανόνων της προοπτικής δεν αρκεί για να εξηγήσει τη τέχνη του Βέρμεερ. Ο βαθμός υποκειμενικότητας-που τεχνικά είναι η αχίλλειος πτέρνα αλλά καλλιτεχνικά καμιά φορά και η κορυφαία επίδοση του κάθε δημιουργού-στον Βέρμεερ είναι αμελητέος. Όλα αυτά τα περιπλέκει ακόμη περισσότερο ο σκληρός πυρήνας της αισθητικής του επιλογής-που δεν έχει τίποτα να κάνει με τη χρήση ή όχι της camera obscura-που είναι ο εκφραστικός μινιμαλισμός, η προγραμματική απουσία του ανεκδοτολογικού-τόσο συμβατή και αναμενόμενη στα ηθογραφικά θέματα! Αντίθετα από όλους τους σύγχρονους του συναδέλφους του,  αποφεύγει την αφήγηση συστηματικά και τα έργα του μπορούν να χαρακτηριστούν περισσότερο εμβλήματα ή σύμβολα καταστάσεων, παρά με τη στενή έννοια ηθογραφίες.

Gerard ter Borch: Σπουδαίος-αν και άδικα όχι τόσο γνωστός καλλιτέχνης. Θεματικά είναι μια αδελφή ψυχή με τον Βέρμεερ. Πουθενά στο σπουδαίο έργο του όμως δεν καταγράφεται ούτε η ελάχιστη έγνοια για τα οπτικά όπως συνέβη στον Βέρμεερ(@ Mauritshuis, The Hague)

Στο ερώτημα λοιπόν αν ο Βέρμεερ έκανε χρήση οπτικών βοηθημάτων-φακών ή της camera obscura γενικότερα-μπορεί να μην υπάρχει τρανταχτή απόδειξη-αν και έχουν γραφτεί πολλά και πολύ καλά θεμελιωμένα σε επίπεδο συλλογισμών-η απάντηση που θα έδινα σαν ένας άνθρωπος που αφενός αγαπάω και γνωρίζω αρκετά καλά τη ζωγραφική και αφετέρου σαν φωτογράφος, εξοικειωμένος πάρα πολύ με το φακό, είναι ότι στον Βέρμεερ βλέπω ένα δημιουργό που είχε συνείδηση του φακού. Που ήξερε τι είναι να βλέπεις μέσα απ’το φακό. Που ήξερε τι αποτελέσματα σού δίνει ένας φακός. Για τον Βέρμεερ ο φακός ήταν ένα ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ-μαζί με το Φως, η Σύνθεση είναι η μεγαλύτερη αρετή του βερμεεριανού έργου. Μέχρι τον Degas, κανείς ζωγράφος δεν κροπάριζε ποτέ τα θέματα του με τον τρόπο που το έκανε ο Βέρμεερ. Και ο τρόπος που το έκανε ο Βέρμεερ είναι αλάνθαστα ο τρόπος που σού το υποβάλλει ο φακός. Ο φακός λειτουργεί σαν κίνητρο να σκηνοθετήσεις την εικόνα σου με ένα τρόπο που δεν θα το κάνει ένας ζωγράφος που συνθέτει με άλλους τρόπους που προϋποθέτουν την ανάλυση του σχεδίου-είναι τυχαίο άραγε ότι δεν υπάρχουν σχέδια του Βέρμεερ; Ο συμβατικός ζωγράφος αυτοσχεδιάζει πρώτα  στο χαρτί, o Βέρμεερ αυτοσχεδιάζει μπρος στο φακό της camera obscura και φτάνει σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα αφού έχει δει και ενδεχομένως το έχει ιχνογραφήσει  σε κάποια διαφανή ή ημιδιαφανή επιφάνεια, που μετά τη μεταφέρει αυτούσια ή μεγεθύνοντας την στον καμβά.

“Ο φαντάρος και το χαμογελαστό κορίτσι”. Ο Βέρμεερ στα φωτογραφικότερα του! Η διαφοροποίηση στη κλίμακα των δύο πρωταγωνιστών-ασυνήθιστη για τόσο κοντινή απόσταση και ψυχολογικά ασύλληπτη από την πλευρά ενός συμβατικού ζωγράφου, το ιδιότυπο κροπάρισμα επίσης ασυνήθιστο σε τέτοιο ηθογραφικό θέμα, η ποιότητα του φωτός που είναι καθαρά φωτορεαλιστικό, η ακριβολόγα περιγραφή στην υφή των πραγμάτων, όλα αυτά-κι άλλα τόσα!- μαρτυρούν τη μεσολάβηση του δαιμονικά ωραίου εργαλείου που λέγεται φακός.(@ Frick Collection, N.Y.)

Δυστυχώς οι περισσότεροι ιστορικοί τέχνης αρνούνται αυτό που είναι προφανές στον Βέρμεερ. Τους σοκάρει η πιθανότητα ότι ο Βέρμεερ μπορεί να χρησιμοποίησε τεχνικά βοηθήματα για να φτάσει σ’αυτά τα μαγικά αποτελέσματα που ξέρουμε. Είναι αφέλεια όμως μια τέτοια αντιμετώπιση. Όπως ξέρουμε και από την ίδια τη τέχνη της φωτογραφίας, δεν αρκεί να έχεις ένα εργαλείο στα χέρια σου για να γίνεις μάστορας σε μια τέχνη. Είναι η διάνοια που κάνει τον καλλιτέχνη και όχι τα εργαλεία του και από αυτή ο Βέρμεερ είχε μπόλικη. Είναι ακριβώς χαρακτηριστικό αυτής της διάνοιας του ότι τιθάσσευσε ένα εργαλείο με τον τρόπο της αισθητικής του θεώρησης στα πράγματα, τη στιγμή που θα μπορούσε να αποχαλινωθεί με τις δυνατότητες που τού πρόσφερε-μην ξεχνάμε ότι ζούσε στην εποχή του πληθωρικού μπαρόκ, ο Ρούμπενς ζούσε καμιά εκατοστή χιλιόμετρα πιο κάτω απ’το Delft, πατρίδα και τόπο διαμονής και εργασίας του Βέρμεερ-και να επιδοθεί σε ανάλογες με τον μεγάλο φλαμανδό εξτραβαγκάντσες. Αντίθετα επέλεξε ένα χαμηλόφωνο στυλ, στον αντίποδα των εντυπωσιακών αλλά και κραυγαλέων διατυπώσεων πολλών ζωγράφων που ασχολήθηκαν με αναπαραστάσεις της προοπτικής.

Υ.Γ. Ενώ σαν ζωγράφος μ’αρέσει πάρα πολύ ο Βέρμεερ, παρόλα αυτά, όπως μού συμβαίνει γενικά με τους ζωγράφους, δεν νιώθω ότι με έχει επηρεάσει στον τρόπο που αντιλαμβάνομαι την εικόνα. Πολύ περισσότερο δεν με ενδιαφέρει και ασφαλώς δεν υπάρχει ούτε η ελάχιστη υποψία επιρροής από τη θεματική του. Παρόλα αυτά μού έχει συμβεί, εκ των υστέρων να διαπιστώσω ότι κάποιο έργο μου μοιάζει με κάποιο δικό του. Αναρτώ ένα έτσι για δείγμα, με την υποσημείωση ότι το κορίτσι της φωτογραφίας ασχολούνταν με τη μουσική όπως και τόσα άλλα κορίτσια του Βέρμεερ. Αλίμονο όμως δεν ξέρουμε αν το γελαστό κορίτσι του Mauritshuis στη Χάγη-πολλοί πιθανολογούν ότι είναι κάποια κόρη του Βέρμεερ-ασχολούνταν κι αυτό.

@Mautitshuis, The Hague

Η μνήμη του πατέρα

Κακά τα ψέμματα, πάντα τον πατέρα μας τον έχουμε σε δεύτερη μοίρα. Βέβαια αυτό είναι μιά αδικία για την οποία σε μεγάλο βαθμό φταίει η ίδια η φύση που, προνομιακά, επιφορτίζει με σπουδαιότερο ρόλο τη μάνα. Αλλά η αίσθηση της αδικίας μένει και μένει κυρίως σαν τύψεις και σαν ενοχές γιατί παραμελήσαμε στο βιογραφικό των αισθημάτων μας να τού δώσουμε τη κυρίαρχη θέση που τού πρέπει. Έρχεται μετά η μνήμη-που ακόμη κι αυτή με το δικό της τρόπο μάς τον παραμελεί-και μας τσιγκλάει με τα παρακάλια της αναδρομής. Κι εκεί αρχίζει ένας μικρός πόνος για το πόσο αμελείς είμαστε ακόμη και με τη μνήμη του. Το ωραίο-αντρικά ωραίο-είναι ότι οι πατεράδες ποτέ δεν παραπονιούνται γι’αυτό. Είναι θυμόσοφοι σ’αυτό το θέμα, λες και το δέχονται σαν μια αναπόφευκτη νομοτέλεια, σαν προδιαγεγραμμένη απάντηση στο ότι κι εκείνοι κάπως έτσι τα κατάφεραν με το δικό τους πατέρα. Το δικό μου ιδιαίτερο παράπονο είναι ότι δεν τον έζησα σαν γεροντάκι, δηλαδή δεν τον έζησα και άρα δεν μού δόθηκε η ευκαιρία να τον υπηρετήσω όχι σαν παιδί του αλλά σαν πατέρας  του πια(είναι μωράκια τα γεροντάκια), σαν προστάτης του. Να τού αντιγυρίσω το πρόσφορο της αγάπης του με το δικό μου χειροπιαστό.

Βανδαλισμός όμως δεν είναι

Προφανώς συνθήματα όπως αυτά των φωτογραφιών της σημερινής ανάρτησης, δεν αξιώνουν το χαρακτηρισμό της εικαστικής παρέμβασης ούτε κάποιο άλλο συναφή με την ομορφιά. Η εντελώς πρώτη αντίδραση μου βλέποντας τα στο τοίχο είναι αυτή της απαρέσκειας. Θα προτιμούσα να μην τα είχα δει αλλά, ακόμη καλύτερα,να μην είχαν καν γραφτεί, έτσι,πάνω σ’αυτές τις επιφάνειες που τελικά γράφτηκαν-όπου αλλού, δεν με χαλάει και σίγουρα το δικαίωμα έκφρασης του λόγου είναι σεβαστό και μάλιστα μέχρι λατρείας, ανεξάρτητα από το ότι δεν συμμερίζομαι τις συγκεκριμένες απόψεις. Υπάρχει όμως και η δεύτερη αντίδραση μου, συνέπεια της δεύτερης σκέψης μου, σκέψης μου που ήδη ξεκινά με την απόφαση μου να φωτογραφίσω το σύνθημα. Είδα κάτι στην ίδια τη καταγραφή, στη φόρμα του συνθήματος, στη κατανομή του στη διαθέσιμη επιφάνεια του τοίχου, που έδειχνε έναν άνθρωπο οργισμένο ίσως, ένα ον με ενέργεια που κάπου ήθελε να τη διοχετεύσει-στη πραγματικότητα αυτό είναι, δεν είναι ιδεολογία-αλλά βάνδαλο δεν είδα. Πρώτα απόλα δεν κατέστερεψε. Οκ, ταλαιπωρεί την επιφάνεια πάνω στην οποία έγραψε το σύνθημα του αλλά, σίγουρα, δεν κατέστρεψε. Κατά δεύτερο λόγο ο ορθογραφημένος του λόγος-αν ξέρετε πόσο σημαντικό είναι αυτό! έχουμε φτάσει στο σημείο να διαβάζουμε ανορθόγραφα τουΐτς ακόμη και από τον ίδιο το πρωθυπουργό της χώρας!-ο ορθογραφημένος λόγος του συνθήματος λοιπόν, όχι μόνο έχει ρυθμό μέσα από την, υποτυπώδη έστω, ρίμα του αλλά και κατανέμεται με κάποιο γούστο αλλά και με μια λογική όπου, το δια ταύτα ακολουθείται από το σκεπτικό του, το πρώτο αριστερά, το δεύτερο δεξιά της μνημειακής μπρούτζινης πύλης του κτηρίου της Αρχαιολογικής Εταιρείας που, σε μια επίδειξη ενστικτώδους σεβασμού, αφήνεται κυριολεκτικά άθικτη από την παρέμβαση. Η τοποθέτηση του  αναρχικού μονογράμματος στη κολόνα αριστερά, δείχνει αίσθηση σεβασμού της ήδη επιτευχθείσας ισορροπίας και όχι απλά ενός μινιμαλισμού που ήθελε να συνοψίσει το έμβλημα πάνω στο πιο εμβληματικό οικοδομικό στοιχείο. Ο άνθρωπος αυτού του συνθήματος δεν είναι τυχαίος και δε έχει τίποτα από το κτηνώδες κανενός ανόητου και τυφλωμένου από φονικό μίσος, πολύ πριν τη τύφλωση του, Ξηρού. Δεν ανιχνεύεται κακία σ’αυτό το σύνθημα και στο περιεχόμενο του αλλά και στον τρόπο της εκφοράς του. Σ’αυτά τα γκράφιτι βλέπω τα ίχνη μιας ευαισθησίας που μακάρι να βρει τον δημιουργικό δρόμο που θα τής γαληνέψει το οργισμένο θυμικό.

Η Κυρία, ο σκέιτερ και ο φωτογράφος τους

 

Το σίγουρο είναι ότι τέτοιες φωτογραφίες, παρεξηγημένες-από μένα τον ίδιο!-και απαξιωμένες-πάλι από μένα!-υπάρχουν πολλές. Πάρα πολλές! Γιατί συνέβαινε αυτό; Γιατί ήμουν υπερδραστήριος και παραγωγικός από τη μια ενώ από την άλλη είχα τα ανελέητα εμπόδια του χρόνου-δεν προλάβαινα να τυπώνω το υλικό που τραβούσα, συνδυασμένο αυτό με το γεγονός ότι δεν άντεχα το οικονομικό κόστος του να τυπώνω, έστω και το πιο σημαντικό μέρος του, το υλικό μου. Τον καιρό της αναλογικής φωτογραφίας, το κόστος αυτής της δραστηριότητας ήταν ανυπολόγιστα βαρύ και ασήκωτο και το είδος της φωτογραφίας που πάντα υπηρετούσα, δεν ήταν από αυτό που σού προσπόριζε κέρδη-μιά ζωή στο μείον ήμουν ακόμη και τις πιο καλές επαγγελματικά χρονιές μου.

Συσσωρευόταν λοιπόν υλικό που, από μια στιγμή και μετά, αδυνατούσα να το ελέγξω. Είναι ενδεικτικό ότι σταμάτησα να κάνω εκτυπώσεις κοντάκτ και διάλεγα τις φωτογραφίες που θα τύπωνα από τη φόρμα τους και μόνο-εξυπακούεται ότι ήξερα πολύ καλά τι είχα τραβήξει, γιατί οτιδήποτε φωτογράφιζα ποτέ δεν είχε το απαράδεκτο για μένα στοιχείο της τύχης-μάρτυράς μου γι’αυτό τα ισορροπημένα μου κάδρα. Το να διαλέξεις μια φωτογραφία για τη φόρμα της κυρίως, από το αρνητικό, είναι κάτι πολύ εύκολο, γιατί δεν έχεις επαφή με τα τραβηχτικά αλλά και ταυτόχρονα φευγαλέα και εφήμερα, τυχόν ανεκδοτολογικά, στοιχεία της εικόνας.

Εν πάση περιπτώσει, αυτή η εικόνα, δεν ήταν από τις άτυχες να μην τυπωθεί λόγω ανεπάρκειας της φόρμας. Τυπώθηκε αλλά μόνο σαν δείγμα. Στα πλαίσια του θέματος μου όμως, που ήταν η θρυλική αυτή κυρία του Ζόναρς, έκρινα ότι δεν το εξυηρετούσε και έτσι δεν την τύπωσα επιμελέστερα, σε μεγαλύτερη διάσταση και σε καλύτερο χαρτί, ούτε φυσικά την έδωσα για δημοσίευση-στη πραγματικότητα βλέπει το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά σήμερα εδώ. Αυτό που βλέπετε είναι σκανάρισμα φωτογραφίας διατάσεων 10Χ15 εκ.! Έτσι μικρή που ήταν, κάπου χάθηκε στο δεύτερης και μετά στο τρίτης ποιότητας υλικό και αμέλησα τελικά την εκτύπωση της, μέχρι που πια ξέχασα και την ίδια την ύπαρξη της. Ακόμη και στο σκανάρισμα που έκανα πρόπερσι, δεν την είχα εντοπίσει-έβαζα τρεις-τρεις τις μικρών διατάσεων φωτογραφίες στο σκάνερ. Αναδείχθηκε η ομορφιά της μόλις χθες και έσπευσα αμέσως να την αναρτήσω. Ο εμβρόντητος πιτσιρικάς*,η καχύποπτη απέναντι μου κυρία και κάπου πίσω από όλα αυτά εγώ, που τη στιγμή της φωτογράφισης είχα κατουρηθεί στα γέλια από το απροσδόκητα ωραίο στιγμιότυπο που μού προέκυψε!

* Κάντε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ κλικ στη φωτό. Η έκφραση του πιτσιρικά θα σας μείνει αλησμόνητη! Έχει γίνει (κινούμενη) στήλη άλατος!

Κοπιάστε στο τραπέζι μου

Η γάτα, μαζί με τους υπόλοιπους συγγενείς της, τα αιλουροειδή, είναι-μακράν!-το πιο σοβαρό ζώο του πλανήτη γη. Τόσο σοβαρό ώστε ακόμη και αν θέλεις να γελάσεις μαζί του, μόνο στα πλαίσια της σοβαρότητας του σού επιτρέπεται να το κάνεις! Μιά γάτα κρατά πάντα την αυτοκυριαρχία της και την αξιοπρέπεια της και ποτέ δεν θα κάνει τα ταπεινωτικά καραγκιοζιλίκια και τις εκδηλωτικές χαρούλες ενός σκύλου. Η γάτα είναι πάντα κυρία-τα αρσενικά της έχουν μιά μοχθηρία κάπως εκδικητικού χαρακτήρα που, εν μέρει, τα κάνει, συγκριτικά με τα θηλυκά, κάπως λιγότερο αξιοπρεπή σαν οντότητες αλλά κι αυτά ποτέ δεν πέφτουν πολύ χαμηλά. Οι γάτες, μόνο σαν μωρά επιτρέπουν στον εαυτό τους τη, θεμιτή άλλωστε, χαλαρότητα της ελαφρότητας. Όλη η ενήλικη ζωή τους περνάει όμως μέσα στο πρωτόκολλο και την ετικέτα μιας αυστηρά σοβαρής συμπεριφοράς, αντάξιας μόνο μιας αυθεντικής βασιλικής γόνου. Γι’αυτό και στις γάτες ο βασιλικός θεσμός είναι ο δημοκρατικότερος νοητός: κάθε μια τους είναι και μια βασίλισσα. Οι υπήκοοι της; Εμείς οι άτυχοι άνθρωποι, που φτάνουμε στη κατάντια να την εκλιπαρούμε για ένα χάδι, για το έλεος της λίγης έστω προσοχής της σ’εμάς. Για τα λίγα ψίχουλα της ελάχιστης αλλά τόσο πλούσιας αγάπης της.Κακούργες,μοβόρικες γάτες!

Σύμβολα

Η σημαία, ο τρούλος με το σταυρό, ο στιβαρός κορμός του δέντρου, το περιστέρι. Κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία κι ένα σύμβολο. Κάθε ένα με την αυταξία του και την αυθυπαρξία του. Και να που με την φαινομενικά απρόσφορη για συμβολισμούς ρεαλιστική τέχνη της φωτογραφίας, μπορούν, χάρη στη μυστηριακή δύναμη της σύνθεσης, να συνυπάρξουν στην ίδια επιφάνεια σε μια νέα ανάγνωση που, χωρίς να τα αναιρεί σαν τέτοια αλλά και χωρίς αυτά τα ίδια να δημιουργούν μια πνιγηρή ατμόσφαιρα ανυπόφορα φορτωμένου συμβολισμού, συνδυάζονται και εμπλουτίζονται αλληλοϋποστηριζόμενα. Είναι ο ρεαλισμός της φωτογραφικής εικόνας που τα σώζει τα πράγματα.Αλλά και η σύνθεση που δίνει ζωτικό χώρο σε κάθε στοιχείο να υπάρξει αρμονικά και όμως συντονισμένα με κάθε άλλο μέσα σ’αυτή.

Ο κινητήρας που λέγεται εικόνα

Το περιβάλλον, το μέλλον του, όπως αυθεντικά το εκπροσωπούν τα παιδιά, η μόλυνση του και να που με εμβληματικές λέξεις διατυπώνεται μια κλισέ ανησυχία που όμως έχει και βαθιά αλήθεια και ουσία. Αλλά αν δεν τόχεις με τα λόγια, όπως εγώ, δεν είναι καλύτερα να το πεις με άλλο τρόπο και να πείσεις έτσι περισσότερο; Πάντοτε είχα αδυναμία να ανεβαίνω σε άμβωνες και να κάνω κήρυγμα, ακόμη και για πράγματα που πιστεύω ειλικρινά και που γι’αυτά θα στρατευόμουν(δύσκολο να το κάνω πια, είμαι στη φάση που έχω στερέψει από ενθουσιασμούς, εκτός φυσικά για τη τέχνη μου). Αντί λοιπόν να επιδίδομαι σε αποκρουστικά απωθητικό κήρυγμα για πράγματα που πιστεύω, ορίστε, πάρτε μια φωτογραφία μου και κανονείστε κι εσείς τη πορεία της ανησυχίας σας. Τούτες τις μέρες που τα νερά της Μεσογείου καθαγιάζονται με το μαρτυρικό θάνατο εκατοντάδων ψυχών, αυτό που καθηλώνει το παγκόσμιο κοινό είναι οι σπαρακτικές εικόνες του δράματος και πολύ λιγότερο-έως καθόλου-το κούφια λόγια των περιγραφών και των ανέξοδων εκκλήσεων.